Onthulling Renkumse Klooster Monument

Twee zichtbare overblijfselen van het beroemde Renkumse Mariaklooster uit 1405: kloostermoppen (middeleeuwse bakstenen, die veel groter waren dan de huidige bakstenen) uit de originele fundering en het houten beeld uit 1380 afkomstig van de Mariakapel, die gesloopt werd om plaats te maken voor het grote klooster waarin het beeld kwam te staan. Het klooster zelf behoorde tot de groep van de Moderne Devotie. Die stond voor een ver-

nieuwing van het christelijke gemeenschapsleven en is te zien als een hervormingsbeweging binnen de kerk en maatschappij. Persoonlijke levensheiliging en praktische levenswijsheid vormden het streven. De initiatiefnemers bestonden uit geestelijken en leken. Ze leefden in gemeenschap van tafel en goederen zonder een formele kloostergelofte af te leggen.

Historie

In de 14e eeuw bevond zich een kapel in wat nu nog steeds de kloosterweide heet. In 1380 kwam daar op “wonderbaarlijke wijze” een fraai houten Maria beeld. Vele wonderen en tekens zouden geschiet sijn door Maria, wiens beeldt aldaer miraculeuselick gekomen was. De aantrekkingskracht van het beeld zorgde ervoor, dat Renkum een bedevaartsoord werd. Zelfs Karel VI (koning van 1380 tot aan zijn dood in 1422) uit Frankrijk bezocht de kapel en liet er geschenken achter. Dit alles is voor hertog Reinald IV van Gelderland aanleiding geweest om een klooster op de plek van de oude kapel te bouwen. Zo ontstond in 1405 het Renkumse Onze Lieve Vrouweklooster (ook het Mariaklooster genoemd). Hij schonk het klooster van de orde van Augustijnen diverse goederen, ondermeer de omliggende uiter- waarden en de Jufferswaard. In 1414 gaf hertog Reinald IV, als eigenaar van kasteel Grunsfoort, toestemming om de beek die langs zijn kasteel stroomde om te leiden door het klooster. In zijn brief aan het klooster stond dit als volgt: ‘Eenen brieff hertoch Reijnolts van Gelre ende Gulic vanden jaere 1414, daerbij diezelve den jufferen des cloosters Redinchem consenteert die beke, comende van Harten ende lopende voorby zijnen huse Groensfoort, te mogen leijden door het clooster’. Zo werd de beek omgelegd in oostelijke richting om de nonnen van water te voorzien. In de tweede helft van de 15e eeuw kocht het klooster veel grond aan, in de wijde maar ook in de directe omgeving, waaronder bezittingen in het Renkums beekdal: ‘het Redinchemer Brueck’ (het Renkumse Broek, het zuidelijke deel van het Renkums beekdal) en ook naar het noorden in het beekdal, in Harten. Het klooster bezat bospercelen op de Wageningse Berg en in het Edese Bos. Maar niet alleen in de directe omgeving, ook in de Betuwe had het klooster bezittingen. Het kloosterbezit besloeg een bijzonder groot aantal hectaren en men sprak van een rijk en ruim ‘juffrouwenclooster’. Dit bezit groeide vooral door schenkingen van de hertogen van Gelre, maar ook doordat de intredende kloosterlingen van goede komaf waren en veel bijdroegen in de vorm van land, bos, huizen, geld, etc. Na de Reformatie in 1580 verviel het klooster met zijn bezittingen aan de Gelderse overheid. De overgebleven nonnen weken in eerste instantie uit naar ‘het Convent’ in Wageningen. De nonnen (Augustinessen van de Moderne Devotie) namen het fraaie Mariabeeld mee dat dan aan een langdurige zwerftocht begon.

In 1585 werd het klooster deels verwoest. In 1590 ging Renkum officieel over tot de nieuwe religie, het protestantisme. Vermoedelijk zijn de bouwvallen van het klooster rond 1710 gesloopt en bleef de fundering nagenoeg in tact. Pas op 6 mei 1928 keerde het Mariabeeld vanuit Utrecht terug naar Renkum. Het bevindt zich in de kapel van de katholieke kerk.

Het huidige zichtbare monument van 16 december 2015 betreft originele kloostermoppen (stenen) van het kloostergebouw uit 1405 en zijn afkomstig van de oude fundering, die enkele meters er vandaan ligt.